भाद्रपद शु. चतुर्थी या दिवशी Pravichar ला सुरुवात करतोय. गणेशोत्सवाच्या मंगल वातावरणात हा प्रवास सुरू होत असला तरी हा लेख सणावर नाही. हा लेख माझ्या नव्या ब्लॉगबद्दल आहे आणि आपण इथे पुढे काय वाचाल याचा मनापासूनचा परिचय आहे.
Pravichar हे माझे विचारांचे घर आहे. मी इथे भारतीय संस्कृती विज्ञान इतिहास आणि राष्ट्रप्रेम या सगळ्यांकडे माझ्या दृष्टीकोनातून पाहण्याचा प्रयत्न करणार आहे. परंपरा आणि प्रगती यांचा समन्वय मला महत्त्वाचा वाटतो. जुने ज्ञान कधीही जुणे नसते ते आजही आपल्याला दिशा देऊ शकते. त्याच वेळी प्रयोगशीलता आणि प्रश्न विचारण्याची सवय ही खऱ्या अर्थाने आपल्याला पुढे नेत असते. इथे दोन्ही प्रवाह एकत्र भेटतील.
संस्कृती या शब्दात केवळ विधी नसतात तर जीवनाची पद्धत असते. आपला आहार आपली बोली आपली कला आपली दैनंदिन सवय आणि आपल्याला मार्गदर्शक झालेले नीतिविचार हे सारे संस्कृतीचे धागे आहेत. मला वाटते की या धाग्यांना नव्याने उलगडून बघितले तर बरीच प्रेरणा सापडते. इथे मी कथांमधून अनुभवांमधून आणि संदर्भांमधून तेच करू पाहीन.
विज्ञान म्हणजे केवळ प्रयोगशाळा नाही तर विचार करण्याची पद्धत आहे. आपण दररोज वापरत असलेली साधी तंत्रज्ञान साधने असोत किंवा निसर्गातील साधे नियम असोत त्यामागचे तर्क आणि सौंदर्य समजून घेतले तर जगाकडे पाहण्याची आपली दृष्टी बदलते. इथे मी विज्ञानाला दैनंदिन जीवनाशी जोडून पाहण्याचा प्रयत्न करणार आहे. अंधश्रद्धा आणि गैरसमज काढून टाकत विवेक जागवणे हेही या लिखाणाचे उद्दिष्ट असेल.
इतिहास आपल्याला फक्त तारीख आणि नावे देत नाही तर वर्तमान समजून घेण्यासाठी आरसा देतो. आपले स्वातंत्र्य संग्राम असो किंवा सामाजिक सुधारणा चळवळी असोत त्यातील विचार आजही उपयोगी पडतात. काही प्रसंगांवर वेगवेगळ्या नजरा टाकत आपण काय शिकू शकतो यावर मी लिहीन. इतिहासाला आदर देत वर्तमानात उपयोग होईल असे सार काढण्याचा प्रयत्न असेल.
राष्ट्रप्रेम माझ्यासाठी घोषवाक्य नाही तर जबाबदारी आहे. देशप्रेम म्हणजे शिस्त प्रामाणिकपणा आणि परिश्रम. देश महान म्हणण्यापेक्षा देश महान करण्यासाठी आपण काय करू शकतो हे महत्त्वाचे. कामाच्या ठिकाणी चांगले काम करणे स्वच्छता राखणे करकायद्यांचे पालन करणे स्थानिक उत्पादनाला पाठबळ देणे आणि समाजात आदराचे वातावरण निर्माण करणे हेही तितकेच देशभक्तीचे आहे. इथे मी अशा छोट्या कृतींच्या कथा मांडत राहीन.
Pravichar वर तुम्हाला दोन प्रकारची लेखनशैली दिसेल. कधी मनात आलेला सरळसा अनुभव आणि कधी एखाद्या विषयावर सखोल अभ्यास करून लिहिलेला दीर्घ लेख. संदर्भ जिथे आवश्यक असतील तिथे मी ते नमूद करीन. भले मी एकटा लिहितो पण संवाद हा एकतर्फी नसावा अशी माझी इच्छा आहे. म्हणून तुमचे अभिप्राय तुमचे प्रश्न आणि तुमच्या सूचनाही मला हव्या आहेत. तुम्ही सहमत असलात तरी लिहा आणि असहमत असलात तरीही लिहा. सभ्य आणि विचारशील मतभेद हीच तर खरी प्रगतीची सुरुवात आहे.
या पहिल्या लेखातून एक छोटी प्रतिज्ञा करतो. मी परंपरेचा आदर करीन पण प्रश्न विचारण्याचा हक्क कधीही सोडणार नाही. मी भावनेला स्थान देईन पण विवेकाचा हात कधीही सोडणार नाही. आणि सर्वात महत्त्वाचे म्हणजे मी लिहिण्यापेक्षा जगण्यावर जास्त भर देईन. कारण लेखनाची खरी कसोटी वाचकाच्या जीवनात थोडासा तरी सकारात्मक बदल घडवण्यात असते.
जर तुम्हाला हे विचार आवडले असतील तर या प्रवासात सोबत रहा. एखादा लेख तुमच्या मनाला भिडला तर तो आपल्या मित्रांना कुटुंबियांना शेअर करा. उद्याच्या लेखासाठी तुम्हाला कोणत्या विषयापासून सुरुवात हवी आहे तेही मला लिहा. संस्कृती विज्ञान इतिहास आणि राष्ट्रप्रेम या चौघांच्या संगमावर आपण एक नवीन वाट बनवूया.